Waarom zijn banken een belangrijke poortwachter?
Banken verlenen toegang tot het betalingsverkeer. Want het is de bank die een rekening opent voor een klant. Om het financiёle systeem schoon en integer te houden, doen banken klantonderzoek. Zo beoordeelt een bank of zij iemand als klant kan, mag en wil accepteren. Banken moeten de transacties van alle klanten continu monitoren.
Wat is het klantonderzoek van banken?
- Wil iemand een rekening of een ander (nieuw) bankproduct? Dan moet de bank eerst de klant identificeren en die identiteit verifiëren: is de persoon wie hij of zij zegt te zijn? Ook moet de bank het doel en de aard van de relatie vaststellen: waarom wil iemand die dienstverlening bij de bank?
- Ook vraagt de bank informatie van de klant. Bijvoorbeeld bij een rechtsvorm: informatie over de uiteindelijke belanghebbenden (UBO’s), bestuurders, activiteiten, bron van de middelen, herkomst van het vermogen en het verwachte transactieprofiel.
- De bank beoordeelt de risico’s. Dat gebeurt op basis van de informatie en documentatie die zij ontvangt van de klant. Of op basis van informatie uit openbare bronnen. Zo beoordeelt een bank of zij iemand als klant kan, mag en wil accepteren.
Wat is transactiemonitoring door banken?
- Van alle klanten die een relatie hebben met de bank, wordt het transactiegedrag gemonitord. Door transacties te vergelijken met het verwachte transactieprofiel, controleren banken of er ongebruikelijke transacties zijn.
- Banken kijken bijvoorbeeld naar de omvang, het type (cash? internationaal?) en naar de frequentie van transacties. Past het bij het verwachte profiel van deze klant?
Wat is een ongebruikelijke en een verdachte transactie?
- Kan de bank bij een transactie risico’s op witwassen of terrorismefinanciering niet uitsluiten? Dan is de bank verplicht die transactie als ‘ongebruikelijk’ te melden bij de FIU-NL. Dit overheidsorgaan doet nader onderzoek. En bepaalt of de ongebruikelijke transactie verdacht is of niet.
- De bank kijkt alleen of een transactie ongebruikelijk is. De overheid bepaalt of een transactie verdacht is.
- Als de transactie verdacht wordt verklaard, dan geeft FIU-NL dit door aan opsporingsinstanties. Pas na vervolging door het Openbaar Ministerie oordeelt een rechter of er sprake is van witwassen of terrorismefinanciering.
Wat is gezamenlijke transactiemonitoring door banken?
- Banken zijn verplicht om elke transactie van al hun klanten te monitoren. Maar individuele banken hebben beperkt zicht op mogelijk ongebruikelijke transactiepatronen. Dat komt doordat criminelen hun transactiestromen vaak spreiden over verschillende banken.
- In 2020 zijn vijf banken ook gestart met gezamenlijke transactiemonitoring. Dat gebeurt in een gezamenlijke voorziening- Transactiemonitoring Nederland (TMNL). TMNL legt betekenisvolle verbanden tussen transacties van verschillende banken. Ze geeft daar signalen op, die de individuele banken dan beoordelen in hun reguliere processen.
- Zo kunnen banken gerichter te werk gaan en krijgen criminelen minder bewegingsruimte. Deze samenwerking tussen banken draagt bij aan een gerichte en effectievere aanpak van witwassen en terrorismefinanciering.