Monumenten onthuld in Bloemendaal voor ‘Bankiers van het verzet’, 75 jaar na bevrijding
De gebroeders Van Hall brachten tijdens de bezetting met anderen een omvangrijk fonds (het Nationaal Steun Fonds) tot stand. Daarmee werden verzetsorganisaties, koopvaardijgezinnen, stakers bij de Nederlandse Spoorwegen en onderduikers financieel ondersteund; in totaal zo’n 150.000 mensen. Circa 2.000 mensen waren, in het grootste geheim, werkzaam voor het fonds.
Het fonds boogde onder meer op het financiële vernuft van Walraven en Gijs van Hall dat zij in het decennium voor de oorlog hadden opgedaan als bankier en vooral als effectenhandelaar. Zij kregen Nederlandse banken en bedrijven zover dat zij geld uitleenden aan het fonds en verwierven hierbij een garantie van de regering in ballingschap. Zo werd naar de huidige prijzen een kapitaal van een half miljard euro bijeen gebracht.
Gijs Van Hall was de bedenker van een omvangrijke fraude met waardepapier van De Nederlandsche Bank die in die jaren werd geleid door de collaborateur Rost van Tonningen. Daarmee konden onder meer 30.000 treinstakers worden doorbetaald.
Tekst loopt door onder de foto
Op het roestvrijstalen silhouet van kunstenaar Frans van der Ven is Gijs afgebeeld, leunend op een zuil van geld, terwijl Wally een kind in de lucht tilt. Hiermee wordt hun drang getoond om mensen tijdens de bezetting te helpen. Wally van Hall werd in 1945 door de Duitsers in Haarlem geëxecuteerd. Gijs van Hall was van 1957 tot 1967 burgemeester van Amsterdam.
Het beeld is vergezeld van een ander beeld van graniet waarop het verhaal van het Nationaal Steun Fonds wordt verteld. Op zes zwarte tegels zijn met laser beelden en teksten gegraveerd. De tegels vormen met elkaar twee dijkjes. Verbeeld worden ook de collega’s van Gijs en Wally die met hen het NSF leidden. Ook de koeriersters die het geld rondbrachten krijgen een plek. De namen van 84 omgekomen medewerkers van het NSF zijn vermeld, onder wie Iman Jacob van den Bosch die in Westerbork geëxecuteerd is.
Tekst loopt door onder de foto
De onthulling bij het Kennemer Lyceum in Bloemendaal was in verband met de maatregelen tegen het coronavirus een bescheiden plechtigheid met een beperkt aantal aanwezigen, die om de beurt twee bij twee de monumenten naderden. Daardoor was deze onthulling een van de weinige 5 mei activiteiten die doorgang kon vinden. Deelnemers waren particulier initiatiefneemster Marlies ter Borg, burgemeester Roest van Bloemendaal, kleinkinderen van leiders van het NSF, de directeur van het Kennemer Lyceum en vijf basisschoolkinderen. De Nederlandse Vereniging van Banken, sponsor van de dijkjes bij de school, was vertegenwoordigd door plaatsvervangend directeur Floris Mreijen.